Mevsim Geçişi Etkileriyle Başa Çıkma Yöntemleri
Fotoğraf: Trent Davis Bailey
Mevsimlerin insan psikolojisi üzerinde etkili olduğu, bilinen bir gerçek. Sonbahar ve kış aylarında azalan gün ışığıyla birlikte, ruh halimiz de zaman zaman düşüşe geçebiliyor. Havaların soğumasıyla artan karamsarlığın bir sebebi de dışarıda yapılacak aktivitelerin azalması. Pandemi nedeniyle, evde normale göre çok daha fazla vakit geçirdiğimizi de göz önünde bulundurursak, ruh halimizin de daha hassas olabileceğini öngörebiliriz.
Biz de tüm bu sebeplerden dolayı, “kara kış” gelmeden önce gerekli önlemleri alabilmen için soğuk havaların yaratabileceği ruh hali değişimlerini, etkilerini ve çözümlerini senin için derledik. Lütfen kendine iyi bak!
Ruh Halimizi Neden Etkiler?
Gecelerin uzun, gündüzlerin de sıklıkla bulutlu ve sisli olduğu geç sonbahar ve kış aylarında, organizmamız uyku hormonu olarak bilinen melatonini daha fazla üretir. Melatonin, fiziksel aktiviteyi azaltır ve genelde uykulu hissetmemize yol açar. Yeterince uyuduğumuz halde, uyku ihtiyacımızı tam olarak karşılayamadığımız için de verimliliğimiz azalabilir.
Melatonin hormonunun artması ise mutluluk hormonu olarak bilinen serotoninin azalmasına neden olur.
Stresli koşullardan herkesten çok etkilenen, morali çabuk bozulan ve duygusal kişiler, mevsimsel değişimlerden daha çok etkilenebilirler. Mevsimsel duygu bozuklukları, dünya nüfusunun yüzde 10’unda görülmektedir.
Belirtileri Nelerdir?
Sabahları mutsuz uyanma, genel bir keyifsizlik hali, iştahsızlık ya da çok yeme durumu, enerji düşüklüğü, alınganlık ve öfkelenmenin çok yoğun yaşanması, konsantrasyon problemi ve eskiden keyif alınan etkinliklerden keyif alamama hisleriyle karşılaşılabilir.
Etkilerini Azaltmak İçin Neler Yapabiliriz?
Yürüyüş Yap!
Güneşli günlerden yararlanmalı, açık havada bol ışık almaya çalışmalıyız. Zihinsel ve fiziksel olarak keyif veren uğraşlar bulmak da oldukça önemlidir. Fiziksel bir aktiviteyle uğraşmak, beyne giden oksijen miktarını artırır ve mutluluk hissini pekiştiren endorfin hormonunun salgılanmasını sağlar. Bu nedenle, yaşam temponun yoğun olmasından şikayetçiysen bile, kısa da olsa yürüyüş ve egzersiz yapmaya vakit ayırmaya çalışabilirsin.
Tükettiklerine Dikkat Et!
Araştırmalara göre, serotonin azlığı yeme isteğini, özellikle de karbonhidratlara olan düşkünlüğü artırıyor. Ekmek, makarna, patates ve tatlılar, yüksek oranda serotonin üretimini tetiklediğinden, ilk etapta moral bozukluğuna karşı bir çare gibi görünebilirler. Ancak bu etki, uzun vadede geçerliliğini yitirecektir. Şeker ve hazır gıdaların neredeyse hepsinde bulunan glikoz, ani duygu değişimlerini tetikleyebilir, daha çok tatlı yeme isteği yaratabilir.
Sıcak içecekler, soğuk havaların vazgeçilmezlerindendir. Ancak kafeinin uyarıcı etkisi, uyku problemleri veya agresyon yaratabilir. Bu nedenle kahve ve çay tüketimimizi de çok yoğun tutmamakta ve uyku saatinden birkaç saat önce kesmekte fayda olabilir.
Sosyalleş!
Ruh halini değiştirmenin en kolay yolu, sevdiklerimizle vakit geçirmektir. Aile üyelerinle daha çok program yapabilir, arkadaşlarınla daha çok haberleşebilirsin. Pandemi sürecinde sosyalleşmek her ne kadar kolay (veya mümkün) olmasa da internet aracılığıyla birçok sevdiğinin tek bir tuş uzaklıkta olduğunu unutma!
Güzellikleri Fark Et!
Her mevsimin olduğu gibi, sonbahar ve kış döneminin de kendilerine özgü birçok güzellikleri var. Dışarıda yağmur yağarken elinde sıcak içeceğinle birlikte, battaniyenin altına girerek güzel bir film izlemenin tadına varabilirsin. Yere düşen yaprakların renklerine göz gezdirip, dışarı çıktığında içini ferahlatan serin havayı derin derin soluyabilirsin!
Kimi zaman da mevsimsel geçişlerin herkes için zorlu olduğunu hatırlatmak, bize yalnız olmadığımızı hatırlatarak, kendimize karşı biraz daha anlayışlı ve nazik olmamızı sağlayabilir. :)
Evini Havalandır, Aydınlat, Isıt!
Bulunduğumuz alanın oksijen miktarı yüksek olduğunda, kendimizi daha iyi hissederiz. Hava serin de olsa ara ara camları açarak evdeki veya iş yerindeki havanın temizlendiğinden emin olmak ruh haline iyi gelecektir. Ayrıca, bol ışık ve sıcak renklerle özlediğin güzel havaların yarattığı hissi evine taşıyabilirsin.
Hatırlatmakta Fayda Var:
Kimi belirtiler çok yaygın gibi gözükse de mevsimsel duygu durum bozukluğu, sonbahar ve kış aylarında karşılaşılan bir depresyon çeşidi olabilir. Bazı günlük aktivitelerin sürdürülemediği, istek ve motivasyon kaybının olduğunu hissettiğimizde, bu durumu takip etmek oldukça önemli. Uzun bir şekilde devam eder artış gösterirse, bir uzmana başvurmanın en iyi çözüm olacağını hatırlatalım.
Kaynakça
https://www.psychiatry.org/patients-families/depression/seasonal-affective-disorder
https://www.nimh.nih.gov/health/publications/seasonal-affective-disorder/
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/9293-seasonal-depression
https://www.webmd.com/depression/guide/seasonal-affective-disorder
https://www.healthline.com/health/seasonal-affective-disorder