Aile İçi ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddet 101
Kadına Yönelik, Aile İçi ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddet
Şiddet, yalnızca bedensel bütünlüğümüze değil, zihinsel ve/veya duygusal bütünlüğümüze de zarar verebilen, tehdit ve zorlama ile özgürlüğü kısıtlayan hareket ve etkilerin bütünü olarak tanımlanabilir. Kadına yönelik şiddet, kadınların özel ve kamu alanlarında haklarının ihlal edildiği, ayrımcılığa uğradıkları, zorlama ve baskıyla karşılaşarak fiziksel, psikolojik, ekonomik ve cinsel olarak zarar gördükleri, toplumsal cinsiyete ve dayattığı rollere dayalı tüm şiddet eylemleri olarak tanımlanabilir. Şiddet mağduru kişiyle, aynı ikametgah ve ortamı paylaşan veya daha önceden paylaşmış, aile üyeleri olan ya da olmayan kişiler tarafından uygulanan şiddet, aile içi şiddet olarak tanımlanabilir. Şiddetin birçok kaynağı ve çeşidi vardır.
Fiziksel Şiddet
Kadına yönelik ve ev içi şiddet türleri arasında en yaygın olarak bilinen fiziksel şiddet, genellikle fiziksel acı yaratacak bir durumun sonucu olarak tanımlanır. Kişinin canına kast etmek, ısırmak, yakmak, vurmak, sakatlamak ve zarar verici bir obje kullanarak saldırmak gibi tüm eylemleri içerir. Bunun yanında, bazı spesifik durumlarda insan kaçakçılığı ve kölelik de fiziksel şiddet örneği olarak sayılabilir, çünkü baskı ve zorlamayla oluşturulan bu durumun sonuçları olarak, fiziksel şiddet gerçekleşebilir.
Cinsel Şiddet
Bireylere; onay almadan, onay inşa ederek veya onay almanın mümkün olmadığı durumlarda zorla veya güç kullanarak cinsel ilişkide bulunmak ya da kişiyi cinsel ilişkiye zorlamaktır. Cinsel şiddete her yaştan, her cinsiyetten kişiler maruz kalabilir. Kişinin izinsiz cinsel fotoğraflarını paylaşma/yayma, zorlama, zorla evlendirme, evlilik ve ilişki içindeki tecavüz de cinsel şiddettir.
Psikolojik Şiddet
Kişiyi psikolojik açıdan zarara uğratan şiddet türüdür. Genellikle kişinin ailesi, partneri ya da arkadaşları tarafından uygulanır. İlişki içinde güç dengesinin bozulması ile doğabilen psikolojik şiddet, yalnızca yakın çevreden değil, iş ortamı ve kurumlar tarafından da oluşturabilir. Kadınlara karşı ev içinde, özellikle özgürlüğünden yoksun bırakma şeklinde gerçekleşen psikolojik şiddet, kadını eylemleri için izin istemesi, giyimine karışılması, manipüle edilmesi, sosyal medya hesaplarına müdahale edilmesi, istediği kişilerle görüşmesinin engellenmesi gibi biçimlerde kendini gösterebilir.
“Romantik” ilişkilerde ise psikolojik şiddet çeşitleri arasında; kişiyi yok sayma, manipüle etme, kişiye sürekli “sen delisin, bunlara kendini inandırıyorsun” gibi cümlelerle delirdiğini düşündürtme, sürekli sevgi cümleleri söyleyerek duygusal baskı kurmaya çalışmak sayılabilir.
Dijital Şiddet
Tanınan veya tanınmayan kişilerce, teknoloji araçları ile ya da sosyal medya ortamında ısrar, baskı veya zorlama yaratmak ve kişiyi kontrol etmeye çalışarak kurulan şiddet türüdür. Sürekli aramak veya ısrar etmek, sosyal medyada aşağılama ve hakarete maruz bırakmak, bir grubu hedef göstererek ayrımcı söylemlerde bulunmak, sosyal medya şifrelerini almaya çalışmak ya da kişinin haberi olmadan bu hesaplara müdahale etmek, izinsiz cinsel içerikli mesaj atmak gibi örnekleri vardır.
Ekonomik Şiddet
Ekonomik şiddet en basit anlatımıyla, bir kişinin üzerinde maddi kaynak tabanlı baskı kurma/ yaptırım uygulama gibi tanımlarla açıklanabilir. Kişiyi ekonomik durumu üzerinden aşağılamak, küçük düşürmek, kişinin çalışmasına ve para kazanmasına engel olmak gibi örnekler ekonomik şiddeti açıklayabilecek örneklerdendir.
Flört Şiddeti
Genç yaşlarda da görülebilen flört şiddetini anlayabilmek çok önemlidir. Bir kişiyle yeni bir ilişki dinamiği kurulduğunda yaşanılan olayları analiz etmek ve şiddete uğradığımızı kabul etmek zor olabilir. Flört şiddeti yukarıda bahsettiğimiz şiddet türlerinin tümünü kapsayabilir. Kıskançlık, sürekli hediyeler almak ve sevgi sözcükleri söylemek, cinsel birliktelik için zorlamak, kişinin giydiklerine karışmak ve arkadaşlarıyla görüşmesinden yoksun bırakmak gibi durumlar, flört şiddettinde karşımıza çıkabilecek en yaygın olaylardır.
Şiddeti Anlamak Neden Önemlidir?
Şiddetle her zaman fiziksel olarak karşılaşmadığımız için, anlamak ve ondan uzaklaşmak kolay olmayabilir. Özellikle ikili romantik ilişkilerde şiddete maruz kaldığımızı anlamak daha da zordur. Ancak ikili ilişki dinamiklerinde yukarıda bahsettiğimiz durumların yaşanması, şiddete maruz kalma gerçeğini değiştirmez. Bir insanla birlikteyken yaşanılan herhangi bir zorlama da şiddete girer. Şiddeti önleyebilmek için ilk adımlardan biri, şiddete maruz kaldığımızı anlayabilmektir. Bazen arkadaş ya da aile desteği ile, bazense kendi duygusal halimizi ve rahatsızlık hissimizi sorgulayarak, uğramış olabileceğimiz şiddeti anlayabiliriz. Bir şiddet döngüsü ile karşı karşıya kaldığımızda, uzaklaşmak mümkün olmayabilir ya da zorlaşabilir. Özellikle kadınların ve LGBTİ+ bireylerin yaşamak zorunda kaldığı ekonomik ve sosyal imkansızlıklar, şiddete “dur” diyebilmelerinin ve kurtulabilmelerinin önündeki en büyük engellerden biri olabilir. Yalnız olmadığımızı unutmamak, şiddete karşı bilinçlenmek, çevremizi bilinçlendirmek ve başvurulabilecek kurumları bilmek, bu açıdan da önemlidir.
Önemli Kaynaklar:
Alo 183 Hattı
Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (ŞÖNİM)
Polis Merkezleri ve Jandarma Karakolları
Sivil Toplum Kuruluşları (Kadın Cinayetlerini Durduracağız, Kadın Meclisleri gibi)
Baroların Kadın Danışma Merkezleri ve Adli Yardım Kurulları
Belediyelerin Kadın Danışma Merkezleri
Aile ve Sosyal Politikalar il Müdürlükleri
Sağlık Kuruluşları
Valilik ve Kaymakamlıklar
KADES Uygulaması (Telefona yükleyerek, şiddet ve taciz anı ya da öncesinde, hızlı şekilde ihbarda bulunarak şiddeti ve taciz gibi eylemleri azaltmak ve önlemek için kullanabileceğin bir uygulama.)